"Και μείζον΄όστις αντί της αυτού πάτρας Φίλον νομίζει,τούτον ουδαμού λέγω." ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Δευτέρα 18 Μαΐου 2009

H μαχόμενη Ελλάδα του 1821-Εχθρικά Στρατεύματα-16.000 χιλ.(Γραβιά)-2500 χιλ.(Θερμοπύλες).









Μάχη τής Άμπλιανης, κειμένης κατά τά δυτιχοβόρειον
τού Παρνασσού.

"Λαβόντες έκ νέου πολεμοφόδια οί Τούρκοι, έστράτευσαν διά τά Σάλωνα· ό Δερβίζ Πασάς μέ δύο χιλιάδας πεζικόν καί πεντακόσι ους ίππείς έστρατοπέδευσαν είς τάς θερμοπύλας, διά νά τηρή σουν έλευθέραν τήν είσοδον και έξοδον του στενού πρός έξοικο νόμησιν τού στρατοπέδου. Ό Ίσούφ Πασάς Μπερκόφτζαλης, καί Άμπάζ Πασάς Λίμρας μέ δεκατέσσαρας χιλιάδας πε­ζικόν, καί δύο ίππικόν έστρατοπέδευσαν εις τό Χάνι της Γρα­βιάς·τό στράτευμα τούτο έσύγκειτο άπό τεσσαρας χιλιάδας Τουρκαλβανούς, πέντε Μακεδονοθράκας καί επίλοιπους Άσιανούς· μία τοιαύτη δύναμις έπροξένησε πολύν φόβον καί άπελπισίαν εις τό ύπό τήν όδηγίαν του Πανουριά Έλληνικόν στρα­τόπεδον· άν δέν έπρολά μβανον τήν θέσιν ταύτην οι τέσσαρες οπλαρχηγοί, Δράκος, Δαγκλής Ζέρβας, καί Περραιβός μέ διακό­σιους πεντήκοντα συντρόφους, έκινδύνευε νά ·σκορπίση ένθεν κακείσε, καί έκ τούτου νά συνέβη επομένως κατά τήν Φωκίδα καί Άνατολικήν Ελλάδα τρομερά σφαγή καί αιχμαλω σία διότι έμελλον νά ένωθώσιν αί δυνάμεις τής ξηράς μ' έκείνας τής θα­λάσσης, αι όποίαι παρέ πλεαν είς τόν Κορινθιακόν κόλπον. Ή Πελοπόννησος ού μόνον δέν ην είς κατάστασιν νά δώση τινά έπικουρίαν, άλλ' έκινδύνευε καί ή Ιδία διά. τήν έσωτερικήν της άσυμφωνίαν καί διχό νοιαν, ώς έμπροσθεν ρηθήσεται μόνος ό οπλαρχηγός Ανδρέας Λόντος ήσθάνθη τόν προκείμε νον κίνδυνον, πέμψας πρό ήμερων διακοσίους στρατιώτας ύπ' όδηγίαν του οπλαρχηγού Πανα γιώτου Νοταρά· ό καλός ούτος πατριώτης ερέθισε πρός τούτοις καί τόν στρατηγόν Κίτζον Τζα βέλλαν (μέ τούς ύπό τήν όδηγίαν του εκατόν τριάκοντα όντας) διευθυνόμενον έκ Μεσο λογ γίου πρός τήν Διοίκησιν δι' ιδίας του ύποθέσεις, καί διά πολλών δεήσεων , υποσχέσεων, καί Ιδίας δαπά­νης τόν υποχρέωσε ν΄ άπέλθη είς τό στρατόπεδον, ούτινος ό αριθμός των στρατι ωτών δέν υπερέβαινε των έννεακοσίων· ούτοι λοιπόν έτοποθετήθησαν εις δέκα όχυρώματα, ώς εφεξής· εις μέν τό κατά τό βόρειον πλάγιον, ό Νάκος Πανουργίας· είς τό δεύτερον καί τρί τον, κείμενα αμφότερα εις τήν πλατείαν οδόν, ό Γιώτης Δαγκλής, Διαμαντής Ζέρβας, Χρ. Περ ραιβός καί Βασίλειος Δαγκλής· είς τό τέταρτον, καί κατά τά μεσημ­βρινά πλάγια, ό Γεώργιος Δράκος· είς τό πέμπτον, ό Τούσα Ζέρβας· είς τό έκτον, ο Παναγιωτάκης Νοταράς μέ τον Κί τζον Τζαβέλλαν· είς δέ τά επίλοιπα, κείμενα προς τά υψηλά καί δυσμάχητα μέρη, διάφοροι αξιωματικοί καί στρατιώται, έκ τών αυ­τοχθόνων, οτινες έφ' όλης της διαρκείας τής μάχης δέν έχρησίμευσαν, ειμή, έπί του διωγμού τών έχθρών. Οι αξιωματικοί του Τζαβέλλα, Λάμπρος Ζάρμπας, Γεώργιος Ζίκου Τζαβέλλας Γιαννούσης Πανομάρας, καί Τασούλας, καί οί τέσσαρες ανδρείοι καί έμπειροπόλεμαι Σουλιώται, φέροντες μεθ' εαυτών καί εκατόν εκλεκτούς στρατι ώτας, δέν έκαταδέχθησαν νά όχυρωθώσιν, άλλ' έπολέμησαν μέ τους Μακεδονοθράκας τής αρι­στεράς πτέρυγος έκτός του όχυρώματος. Ούτω διατεθημένων τών Ελλήνων, κατά τήν δεκάτην τε-τάρτην Ιουλίου 1824 έτους, ημέρα Δευτέρα, έστράτευσαν κατ΄ αυτών οί ΄Οθωμα νοί, ώς εφεξής: περί τάς δύο ώρας τής ημέρας εν σώμα Τουρκαλβανών, συμποσούμενον άπό τρεις χιλιάδες εκ­λεκτούς στρατιώτας, ύπ' υδηγίαν τοΰ Άμπόζ Πασά καί χιλιάρ-χου Μπράχου Πρεβίστα, έσχημάτισε τήν δεξιάν πτέρυγα, ήτις πλησιάσασα είς τό πρώτον όχύρωμα πυρο βό λου βολής διάστημα έκάθησεν είς τό δάσος· ή αριστερά, οσα καί αύτη έκ τεσσάρων χιλιάδων Μακεδονοθράκων και ΄Ασιανών, οδηγούμενη έκ δια­φόρων χιλιάρχων, τουρκιστί λεγομένων Μπινπασάδων, διευθύνθη κατά του έκτου, καί επίλοιπων όχυρωμάτων· το κέντρον, οδηγού μενον άπό τον Μπερκόφτζαλην μέ τό επίλοιπον πεζικόν καί Ιππικόν, πλησίασαν συγχρόνως είς τά δεύτερα καί τρίτα όχυρώματα, ύψώσαν τήν σκηνήν του, στήοαν δύο κανόνια, άνε παύ θη δι' εν τέταρτον τής ώρας· μετά τούτο άναστάντες άπαν­τες ταυτοχρόνως άρχισαν νά πυρο βολίζωσι κατά τό σύνηθες-άποπερατωθέντος του πυροβολισμού, απέσπασαν τά ξίφη έκ τών θικών καί ώρμησαν έκ συμφώνου κατά τών Ελλήνων άλαλαζοντες· οί ΄Ελληνες, θεωρούντες τά γινόμενα, έρεθίζοντο άλλήλοις· το μέγεθος του κινδύνου ηύξησε τήν άνδρείαν των, καί ό απελπισμός άνεπλήρωσε τό έπί λοιπόν πλησιάσαντα ώς έγγιστα τά στρατεύματα, άρχισαν οι ΄Ελληνες νά τά πυροβολί-ζωσιν άδιακόπως κοί εύστόχως· ή μανιώδης έπίθεσις καί ή πληθύς έφαίνοντο ακαταμάχητα· τρις έκ διαλειμμάτων έφώρ-μησαν πεζοί τε και ιππείς δια ν' άνοί ξωσι τήν όδόν, άλλ' έξώ-σθησαν μ΄ αίσθαντικήν των ζημίαν, μή δυναμένου το ιππικού προπο ρεύεσθαι· διότι εχαν Φράξη πρό ήμερων οί "Ελληνες τό πλάτος τής οδού μέ δένδρα ελάτων με γάλα· άφού μετά τρεις πεισματώδεις εφορμήσεις δενίσχυσαν νά προχωρήσωσιν, οπισθοδρο μήσαντες έτοποθετήθησαν εις τάς πλησιεστέρας προ­φυλακτικάς θέσεις, έξ ών άντεμάχοντο άδιακόπως διά των πυ­ροβόλων όπλων και δύο κανονιών· κατά τήν ένδεκάτην ώραν, είς τών αξιωματικών του Πανουρια, Γεώργιος Καλμούκης, ερχό­μενος εις έπικουρίαν άπό τό μέρος του Κωρυκείου άντρου (Άρνοστήλια) μέ διακόσιους συντρόφους, και όρμήσας κατά της αριστεράς πτέρυγος, εβαλεν αυτήν είς μικράν άταξίαν· ό Λάμ­προς Ζάρμπας, Γεωργακης Τζσβέλλας, Γι αννούσης Πανομάρας, και Τασούλας, οιτινες άντεμάχοντο μ΄ αυτήν, ίδόντες τήν συγυσίν της, χωρίς νά της δώσουν τήν παραμικράν εύκαιρίαν, έφώρμησαν κατ΄ αυτής· μή δυνηθείσα ν' άν θέξη έτράπη εις φυγήν διευθυνθείσα πρός τό κέντρον· οι τό δεύτερον, τρίτον, και τέταρτον φυ λάττοντες όχύρωμα, ίδόντες τήν ήτταν της αριστεράς πτέρυγος, εξελθόντες έπέδραμον κατά του κέντρου, άλλ απήν­τησαν ίκανήν όνθίστασιν· διότι περιεστοιχήθησαν άπαντες διό τήν σω τηρίαν του άρχηγού των, όστις ορών τον κίνδυνον ίππεύσας αμέσως έφυγε δρομαίως, του ο ποίου τό παράδειγμα έμιμήθη όλον τό κέντρον· ή δεξιά πτέρυξ άντείχεν ακόμη, μολο­νότι είδε της αριστεράς και του κέντρου τήν ήτταν· ίσως διότι ό Νάκος Πανουρισς δέν έμιμήθη τό παρά δειγμα τών συναγωνι­στών του· ό Κίτζος Τζαβέλλας, Γεώργιος Δράκος, Διαμαντής Ζέρβας, Χρ. Περραιβός, άφήσαντες είς τό κέντρον τόν Γ. Δαγκλήν, Τούσαν Ζέρβαν, και Βασίλειον Δαγ κλήν, πρός καταδίωξιν του έχθρού, έκινήθησαν κατά της δεξιάς πτέρυγος ένωθέντες μετά του Πανουρια· αύτη δέ οπισθοδρόμησε μέ πλειότερον τρόμoν, διά τε τήν άπομάκρυσιν τών συντρό φων και επακόλουθα δεινά τής έγγιζούσης νυκτός. Ήτον τωόντι απορίας άξιον τό νά έβλεπέ τις προ ολίγου ένα στράτευμα έκλεκτόν, ύπερήφανον, πομπώδες, πνέον φρίκην και παντελή όλεθρον τοις ΄Ελλησι, και μετ΄ ολίγον άνανδρον, ακροπρεπές, κατησχυμένον, κλίνον τόν τράχηλον είς σφαγήν, αιτούν γοερώς έξ ύψους βοήθειαν μέ τό άδιάκοπον άλλάχ, άλλάχ, άλ λάχ· ρίπτοντα τά όπλα κατά γης διά νά πλανά τούς ΄Ελ­ληνας είς τό λάφυρα, και ύποκλέπτη τήν σωτηρίαν· φθάσαντες διωκόμενοι είς τό στενόν τής Γραβιάς, και μή δυνάμενοι πολλοί ο μού νά συντρέχωσιν ένεκα τής όδοιπορίας, τρόμου, και πλη­γών, επιπτον χαμαί και κατε πα τώντο άπό τούς ιππείς, οί πλεί­στοι ωθούμενοι άλλήλοις έκρημνίζοντο είς τούς βράχους· εν σώμα τής αριστεράς πτέρυγος, συμποσούμενον άπό έπτακοσίους Μακεδονοθράκας ύπ' όδη γίαν του Σουλεμάν Μπέη, αγωνιζόμε­νων νά ένωθή μέ τό κέντρον, έμποδίσθη παρά τών Ελλή νων, διωκόμενον δέ διά τίνος ράχης έφθασεν είς τό άκρον αυτής, όπου ήν υψηλός τις και πε τρώδης βράχος, βλέπον άμφοτέρωθεν κίνδυνον, έπρόκρινε νά ριφθή και κατασυντριβή είς τόνκρημνόν, παρά νά αιχμαλωτισθη καί θυσιασθή άπό τούς ΄Ελ­ληνας· τά όστά αυτών θέλει ύπάρχουσι δια πολύν χρόνον. Τοιούτον τραγικόν διά τούς Τούρκους καί σωτήριον διά τούς ΄Ελληνας τέλος ελαβεν ή της ΄Αμπλιανης μάχη, ήτις νο­μίζεται ή σημαντικωτέρα καί κρισι μωτέρα διά τά προρηθέντα αίτια· έπεσαν εις ταύτην τήν μάχην (έκτός τών πληγωμένων υπέρ τάς τρεις χιλιάδας ΄Οθωμανοί· ουτε τό ήμισυ του στρα­τεύματος ήθελε σωθή, αν ό ήλιος έχά ριζεν εις τούς Έλληνας τό φως του διά μίαν έτι ώραν υπέρ τό προορισμένον· έκ των Ελλήνων έσκοτώθησαν εννέα, καί δώδεκα πληγωμένοι· ελή­φθησαν σημαίαι είκοσιτρείς, δυο κανόνια, ή σκηνή του Πασά, πάμπολλοι ίπποι, ήμίονοι, όπλα, τροφαί, πολεμεφόδια, και διά­φορα αλλα εί δη· διήρκεσεν ή μάχη αύτη ώρας οκτώ και εν τέταρτον. Διασωθέντων τών ΄Οθωμανών κατά τόν διαληφθέντα τρό­πον είς τό έν Γραβιά στρατόπεδόν των, οι ΄Ελληνες, μολονότι έγνωρί σθησαν νικηταί καί τροπαιούχοι, άρχισαν νά οχυρώνωσιν έκ νέου τάς θέσεις των μέ περισσο τέραν άσφάλειαν, άλλας ν' άφήνωσιν άχρησίμους ούσας, καί μεταθέτονται είς άναγκαιο τέ ρας. Διότι ό Ίσούφ Πασάς Μπερκόφτζαλης έπρόσμενεν έκ της Θεσσαλίας ήμερα παρ΄ ήμέραν τεσσάρας χιλιάδας Τουρκαλβανούς, σκοπεύων διά της επικουρίας αυτών νά κινηθή καί έκ δευ­τέρου κατά τών Ελλήνων ό σκοπός του δεν έκτελέσθη διά τόν διαχυθέντα πανικόν φόβον είς τάς καρδίας του στρατεύματος του έκ της διαμνησθείσης μάχης· έφύλαττον όθεν αμφότερα τά μέρη τά ίδιά των στρατόπεδα, χωρίς νά τολμήση το εν νά κι­νηθή κατά του άλλου.
Έν τοσούτω μετ' ολίγας ημέρας έφάνησαν είς τό στρατό­πεδόν αί εφημερίδες, τά Ελληνικά Χρονικά του Μεσολογγίου, τά όποια άναγνωσθέντα έτάραξαν πολύ τούς όπλαχρηγούς· διότι έλεγαν ότι ό Χρήστος Μακρής, (όστις ήν τότε είς τό Κράββαρι, δύο ήμερών μακράν της μά χης), καί ό Δήμος Σκαλτζάς (καί ού­τος τεσσάρων ωρών, είς χωρίον Συγδίτζα προσευχόμενος μετά τών καλογήρων διά τήν νίκην) έτρεψαν είς φυγήν τους εχθρούς, καί οτι ό πρώτος τούς έδιωξε μέχρι Θερμοπυλών μέ τό ξίφος· ύβριζαν πρός τούτοις πολλούς άλλους, καί έξαιρέτως τόν Πέτρον Μαυρομιχάλην ώς Τουρκολάτρην κλπ ένώ αί θυσίαι της οικογενείας του φέρουσι τά πρωτεία τών υπέρ πατρίδος θυσιασθέντων δυσαρεστηθέντες διά τούτο κατά του Έφημερι δογράφου οί είς ΄Αμπλιανην οπλαρχηγοί έγραψαν προς αυτόν ώς εφεξής."

Πηγές: Χ.ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ
ΠΟΛΕΜΙΚΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια: