΄ Μάχη της Σκάλας, κειμένης μεταξύ Άμφίσσης και Άμπλιανης.
Είπομεν όπισθεν ότι τό στρατόπεδον του Μετοχίου ανέφερε προς τήν Διοίκησιν εγγράφως τάς άνάγκας του, έξ ών πολλά ολίγας έλαβε, καί μικράς χρείας έθεράπευσεν έν τοσούτω οι Ελληνες βεβαρυμένοι άπό τήν γυμνότητα, αδιάκοπους βροχάς, καί ψύχος, κοιμώμενοι είς τό ύπαι θρον, βλέποντες δτι οί Τούρκοι μέλλουν νά χειμάσωσιν είς τήν ΄Αμφισσαν καί επίλοιπους θέ σεις άναπαυόμενοι είς οικίας, καί τροφάς λαμβάνοντες άεννάως παρά της Θεσσαλίας, αποφάσισαν ν' άφήσωσι τό στρατόπεδον του Μετοχίου, καί χειμάσωσιν είς τούς μεσημβρινούς πρόπο δας του Ελικώνος, εντός δύο Μοναστηρίων καί ενός χωρίου, τών Ταξιαρχών, του Αγίου Σεραφείμ, (δουμπό) καί Χόστια, δπου ή θέσις ην χειμερινή καί ο χυρά,καί τάς ζωοτροφίας έλάμβανον ευκόλως έκ του Κορινθιακού Κόλπου, τήν δέ άνοιξιν νά κινηθώσιν έκ νέου κατά του έχθρού μέ πλειοτέραν δύναμιν όπλων, καί έξοικονόμησιν τών αναγκαίων προ της αναχωρήσεως έσυμβουλεύθησαν νά τόν βλάψωσιν, εί δυνατόν, διά τίνος απροσδόκητου πολέμου, ώστε νά μή νομίση δτι άφησαν τάς θέσεις των οί ‘Ελληνες άπό μικροψυχίας, έκ τού έτερου δέ νά μή τολμήση νά κινηθή κατόπιν αυτών σκεπτόμενοι τό σχέδιον, πληροφορούνται παρά τίνος Διστομίτου δτι υπέρ τά πεντακόσια φορτηγά ζώα, συνοδευόμενα μέ διακόσιους στρατιώτας Τούρκους, κο μίζουσιν έκ της θετταλίας τροφάς διά τήν Άμφισσαν. Ενεκρίθη κοινή γνώμη νά τάς άρπάσωσι μεταξύ Σκάλας Άμφίσσης και Άμπλιανης, άφόπου έμελλαν νά διαβώσι• καταλαβόντες λοιπόν κατά τά μεσάνυκτα τάς αναγκαίας θέσεις, κρυβέντες είς τάς παρά τήν όδόν μικράς χαράδρας καί θάμνους, δέν έδί σταζαν δτι κατά τήν τρίτην, (τοιαύτη ην ή πληροφορία του Διστομίτου), ή τετάρτην ώραν της ημέρας, έμελλον νά έκτελέσωσι τον σκοπόν των κατ' εύχήν άλλ' άντί ζώων φορτηγών, έφάνησαν άπροσδοκήτως και λίαν πρωί εως τριακόσιοι Τούρκοι, καταβαίνοντες έκ της Άμπλιανης, και διευθυνόμενοι εις ΄Αμφισσαν, μεθ' ων ην ό χιλίαρχος και αρχηγός αυτών Χασάν μπέης, δστις προπορευόμενος έπλησίασεν εις τον πρώτον λόχον του Ιωάννου Γκούρα• ί δών εξαίφνης άνθρωπον όρθιον και ούρούντα ΄Ελληνα, πυροβολήσας τον έφόνευσεν οί επίλοι ποι σύντροφοι, τόσον διά τό αίφνίδιον συμβάν δσον καί διά τον θάνατον του αξιωματικού Κολο κύθα, φοβηθέντες έτράπησαν εις φυγήν διευθυνόμενοι εις τον δεύτερον λόχον μετά του αρχη γού των• οί Τούρκοι έδίωκον αυτούς πυροβολούντες, άλλ' έν ώ έπλησίασαν εις τον ρηθέντα λό χον, του οποίου αρχηγός ην ο Διαμαντής Ζέρβας, απήντησαν ίκανήν άνθίστασιν και άναχαί τισιν της πρώτης ορμής των. Ο τρίτος, σχηματίζων τό κέντρον καί διοικούμενος παρά του Δράκου και Περραιβού έπέδραμον έκ του αριστερού πλαγίου, ό δέ Δαγκλής καί Γιαννούσης Πανομάρας έκ το δεξιού• οί Τούρκοι έν αμηχανία καί τρόμω έμβλη θέντες όπισθοδρομούσι διά τήν ΄Αμπλιανην διωκόμενοι, πεσόντες επτά, πληγωθείς πρός τούτοις καιρίως καί ό αρχηγός• οί δ' Ελληνες άνέβησαν μετά τήν νίκην εις τήν κορυφήν του μεταξύ Τοπόλιας καί Κολοβάτων κειμένου όρους, φοβούμενοι, μή πολιορκηθώσι παρά τών εις ΄Αμφισσαν καί Σκάλαν παρακειμέ νων εχθρών, κάκείθεν άπήλθον διά νυκτός εις τό Μετόχιον• ό πληγωθείς χιλίαρχος φθάσας εις Άμπλιανην, αισθανθείς τό τραύμα θανατηφόρον, άνέφερεν αμέσως είς τόν έν Άμφίσση άρχηγόν δτι αφήνει τήν θέσιν του καί υπάγει μεθ' δλης της φυλακής είς Λαμίαν, παραγγείλας πρός τούτοις νά εξασφαλίση τήν θέσιν δσον τάχιστα• άπελθών εις Λαμίαν, μεθ΄ ημέρας πέντε άπέθανεν έκ του τραύματος, τό δέ πρός τόν άρχηγόν γράμμα του τόσον τρόμον καί άπελπισίαν έπροξένησεν είς τούς έν Άμφίσση και λοιπαίς θέσεσι Τούρκους, ώστε δι' δλης εκείνης της νυκτός δεν έκοιμήθησαν, άλλ' ήτοιμάζοντο ν' άναχωρήσωσι διά τήν Λαμίαν άμα ίδωσι τό φώς της ημέρας, άνευ τινός βίας καί ανάγκης• περίεργος τω δντι περίπτωσις έφάνη δτι, καθ' ήν ήμέραν οί ΄Ελληνες έμελλαν νά μετακομισθή, ώς είρηται, τη αυτή, καί οί Τούρκοι διευθύνονται διά τήν Λαμίαν• έσκόπευον μάλιστα οί ΄Ελληνες ν' άφήσωσι τό στρατόπεδον πρό μιάς ημέρας, άν ό Κώστας Μπότζαρης δεν έπρότεινε λέγων δτι, κάλλιον νά διαλυθή τό στρατόπεδον τήν Δευτέραν, παρά τήν Κυριακήν, ήτις είναι εορτή δεσποτική• μόλις έξηγέρθησαν του ύπνου καί ένατενίσαντες εις τήν Άμφισσαν θεωρούσι τούς Τούρκους συσσωματωμένους εκτός της πόλεως καί παρατεταγμένους εις όδοιπορίαν, τήν οποίαν μετά ήμισυ ώραν έβαλαν είς πράξιν, διορίσαντες εκατόν ιππείς έμπροσθοφυλακήν, κατόπιν αυτών μέρος του πεζού, επομένως ζώα φορτηγά, μετά τών ασθενών και πληγωμένων, μετ' αυτούς, μεμιγμένον τό έπίλοιπον ίππικόν μέ τό πεζόν έσυμποσούντο υπέρ τάς πέντε χιλιάδας άπαντες• νομίζοντες οί Έλληνες ως δνειρον τό φαινόμενον, καί άλλοι στρατήγημα, δράξαντες τά δπλα ίσταντο παρατηορούντες τά κινήματά των. Ιδόντες τήν έμπροσθοφυλακήν καταλαβούσαν τήν όδόν της Τοπόλιας και διευθυνομένην μέ βήμα ταχύ εις ΄Αμπλιανην, ώρμησαν μέρος κατόπιν αυτών, δσοι δηλαδή ήσαν νέοι, και ταχύποδες• οί μείναντες έπεμψαν τριάκοντα στρατιώτας εις τήν πόλιν νά παρατηρήσωσιν άπό τά πλάγια τών ορέων, αν όπάρχωσι κεκρυμμένοι Τούρκοι εις τάς οικίας• πληροφορηθέντες τήν άλήθειαν παρά τών άποσταλέντων διά βολής τριών πυροβόλων όπλων, κατά τό σύνθημα, εισήλθον ακολούθως άπαντες εις τήν πόλιν, μετά πέντε μηνών πολύμοχθον, καί πολύπαθη πολιορκίαν. Ήλευθερώθη τέλος πάντων ή Ανατολική Έλλάς μέχρι τών Θερμοπυλών, άρχισαν οί καταφγόντες εις τά σπήλαια, δάση, καί ήλιοβάτους κρημνούς ν΄άσπάζωνται έκ νέου μέ δάκρυα το Φίλον έδαφος της πατρίδος των. Νά κτίζωσι καλύβας διά νά σκεπάσωσι τά πολυπαθή σώματά των άλλοι νά ζητώσι γυναίκας, τέκνα, συγγενείς, καί φίλους, τούς οποίους οί Άγαρηνοί έθυσίασσν καί ήχμαλώτευσαν άλλοι νά καταφιλώνται μέ δάκρυα χαράς, εύχαριστούντες τόν θεόν διά τήν αποφυγήν του κινδύνου, δυσφημούντες δέ καί καταρώμενοι αναφανδόν τούς πρωταιτίους της τόσης συμφοράς των. Μόλις έλαβαν δύο μηνών άνάπαυσιν τα στρατεύματα εις Άμφισσαν, καί εν τω μεταξύ διετάχθησαν παρά της Διοικήσεως νά συνδράμωσιν είς έπικουρίαν τών στενώς πολιορκημένων Μεσολογγίτων παρά του αρχιστρατήγου Κιουταχή• έκτος τούτου είχε πέμψη άπό τήν Πελοπόννησον καί ό Ιμπραήμ Πασάς άλλας πέντε, χιλιάδας στράτευμα τακτκόν, καί ίκανόν πυροβολικόν, δι' ού επέφερε σημαντικήν φθοράν είς τούς πολιορκημένους• μετ' ολίγον διέβη καί ό ίδιος προσωπι κώς, έπιθυμών νά κατακτήση τό Μεσολόγγιον προς καταισχύνην του Κιουταχή• έστράτευσαν οί ΄Ελληνες κατά τήν διαταγήν της Διοικήσεως, έκτός τών δύο στρατηγών Γ. Δράκου,καί Χρ. Περραιβού, οίτινες διετάχθησαν να φυλάξωσι τήν Άνατολικήν Έλλάδα. Ολίγον ωφέλησε τούς πολιορκημένους ή εξωτερική επικουρία. Διότι ή δύναμις τών πολιορκητών υπερέβαινε σχεδόν τόν αριθμόν τών είκοσι χιλιάδων πολεμιστών. Τά όχυρώματά των ού μόνον ήσαν δυνατά, άλλά καί κατασκευασμένα είς επίπεδον τόπον, καί μακράν τών υπωρειών οί Έλληνες, καίτοι ούκ οντες πλείονες τών τριών χιλιάδων, πλησιάζοντες πολλά κις τήν νύκτα είς τά οχυρώματα, τούς έβαναν είς σύγχυσιν, έφόνευαν πολλούς έξ αυτών, ούς έπροσκαλούσαν τήν ήμέραν είς μάχην, τοποθετημένοι είς ύψηλάς καί όχυράς θέσεις• αλλ΄έπειδή πολλάκις υπέφεραν Φθοράν, σπανίως έδέχοντο τήν πρόσκλησιν τούτου ένεκα με βαθείαν λύπην ήκουον παρά τών Ελλήνων (άποφεύγοντες τήν μάχην) διαφό ρους ύβριτας• έμεταχειρίζοντο ενίοτε ενέδρας φονεύοντες Τούρκους διαβάτας, αρπάζοντες τρο φάς, καί διάφορα λάφυρα. Δέν ήθελε μολαταύτα στήσωσι τό τρόπαιον οί πολιορκηταί διά τε ξηράς και θαλάσσης, αν ή άκαταδάμαστος πείνα δέν παρέλυε τάς σωματικός δυνάμεις τών πολιορκημένων, καί ούτω νά τούς βιάση ν' άφήσωσι τον πολυθρύλητον εκείνον τόπον μέ τήν χύσιν τόσων αίμάτων, αιχμαλωσίαν παίδων, γυναικών, καί παρθένων, τών οποίων τά τραγι κά συμβάντα άς τά διηγηθώσιν όσ' ήσαν συναγωνισταί, ή τουλάχιστον αύτόπται. Οποιοσδήπο τε ήθελε τά εξιστόρηση μετά τήν άλωση πληροφορούμενος τά πλείστα έξ ακοής, δέν θέλει τά γράψει μ' άκρίβειαν, ως ό Ελβετός Μάγερ, όστις έφύλαττεν ήμερολόγιον τών συμβαινόντων άλλά, κατά κακήν τύχην, έπί της εξόδου τών Μεσολογγιτών φθάσας μετ' άλλων πολλών εις τούς πρόποδας του βουνού, άπήντησεν (ως ρηθήσεται) εν σώμα Αλβανών, το οποίον καί αυτόν μετά του αξιόλογου συγγράμματος, καί άλλους πολλούς Έλληνας απώλεσε.
Πηγές:
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΕΡΡΑΙΒΟΣ-ΣΤΡΑΤΗΓΟΣΕίπομεν όπισθεν ότι τό στρατόπεδον του Μετοχίου ανέφερε προς τήν Διοίκησιν εγγράφως τάς άνάγκας του, έξ ών πολλά ολίγας έλαβε, καί μικράς χρείας έθεράπευσεν έν τοσούτω οι Ελληνες βεβαρυμένοι άπό τήν γυμνότητα, αδιάκοπους βροχάς, καί ψύχος, κοιμώμενοι είς τό ύπαι θρον, βλέποντες δτι οί Τούρκοι μέλλουν νά χειμάσωσιν είς τήν ΄Αμφισσαν καί επίλοιπους θέ σεις άναπαυόμενοι είς οικίας, καί τροφάς λαμβάνοντες άεννάως παρά της Θεσσαλίας, αποφάσισαν ν' άφήσωσι τό στρατόπεδον του Μετοχίου, καί χειμάσωσιν είς τούς μεσημβρινούς πρόπο δας του Ελικώνος, εντός δύο Μοναστηρίων καί ενός χωρίου, τών Ταξιαρχών, του Αγίου Σεραφείμ, (δουμπό) καί Χόστια, δπου ή θέσις ην χειμερινή καί ο χυρά,καί τάς ζωοτροφίας έλάμβανον ευκόλως έκ του Κορινθιακού Κόλπου, τήν δέ άνοιξιν νά κινηθώσιν έκ νέου κατά του έχθρού μέ πλειοτέραν δύναμιν όπλων, καί έξοικονόμησιν τών αναγκαίων προ της αναχωρήσεως έσυμβουλεύθησαν νά τόν βλάψωσιν, εί δυνατόν, διά τίνος απροσδόκητου πολέμου, ώστε νά μή νομίση δτι άφησαν τάς θέσεις των οί ‘Ελληνες άπό μικροψυχίας, έκ τού έτερου δέ νά μή τολμήση νά κινηθή κατόπιν αυτών σκεπτόμενοι τό σχέδιον, πληροφορούνται παρά τίνος Διστομίτου δτι υπέρ τά πεντακόσια φορτηγά ζώα, συνοδευόμενα μέ διακόσιους στρατιώτας Τούρκους, κο μίζουσιν έκ της θετταλίας τροφάς διά τήν Άμφισσαν. Ενεκρίθη κοινή γνώμη νά τάς άρπάσωσι μεταξύ Σκάλας Άμφίσσης και Άμπλιανης, άφόπου έμελλαν νά διαβώσι• καταλαβόντες λοιπόν κατά τά μεσάνυκτα τάς αναγκαίας θέσεις, κρυβέντες είς τάς παρά τήν όδόν μικράς χαράδρας καί θάμνους, δέν έδί σταζαν δτι κατά τήν τρίτην, (τοιαύτη ην ή πληροφορία του Διστομίτου), ή τετάρτην ώραν της ημέρας, έμελλον νά έκτελέσωσι τον σκοπόν των κατ' εύχήν άλλ' άντί ζώων φορτηγών, έφάνησαν άπροσδοκήτως και λίαν πρωί εως τριακόσιοι Τούρκοι, καταβαίνοντες έκ της Άμπλιανης, και διευθυνόμενοι εις ΄Αμφισσαν, μεθ' ων ην ό χιλίαρχος και αρχηγός αυτών Χασάν μπέης, δστις προπορευόμενος έπλησίασεν εις τον πρώτον λόχον του Ιωάννου Γκούρα• ί δών εξαίφνης άνθρωπον όρθιον και ούρούντα ΄Ελληνα, πυροβολήσας τον έφόνευσεν οί επίλοι ποι σύντροφοι, τόσον διά τό αίφνίδιον συμβάν δσον καί διά τον θάνατον του αξιωματικού Κολο κύθα, φοβηθέντες έτράπησαν εις φυγήν διευθυνόμενοι εις τον δεύτερον λόχον μετά του αρχη γού των• οί Τούρκοι έδίωκον αυτούς πυροβολούντες, άλλ' έν ώ έπλησίασαν εις τον ρηθέντα λό χον, του οποίου αρχηγός ην ο Διαμαντής Ζέρβας, απήντησαν ίκανήν άνθίστασιν και άναχαί τισιν της πρώτης ορμής των. Ο τρίτος, σχηματίζων τό κέντρον καί διοικούμενος παρά του Δράκου και Περραιβού έπέδραμον έκ του αριστερού πλαγίου, ό δέ Δαγκλής καί Γιαννούσης Πανομάρας έκ το δεξιού• οί Τούρκοι έν αμηχανία καί τρόμω έμβλη θέντες όπισθοδρομούσι διά τήν ΄Αμπλιανην διωκόμενοι, πεσόντες επτά, πληγωθείς πρός τούτοις καιρίως καί ό αρχηγός• οί δ' Ελληνες άνέβησαν μετά τήν νίκην εις τήν κορυφήν του μεταξύ Τοπόλιας καί Κολοβάτων κειμένου όρους, φοβούμενοι, μή πολιορκηθώσι παρά τών εις ΄Αμφισσαν καί Σκάλαν παρακειμέ νων εχθρών, κάκείθεν άπήλθον διά νυκτός εις τό Μετόχιον• ό πληγωθείς χιλίαρχος φθάσας εις Άμπλιανην, αισθανθείς τό τραύμα θανατηφόρον, άνέφερεν αμέσως είς τόν έν Άμφίσση άρχηγόν δτι αφήνει τήν θέσιν του καί υπάγει μεθ' δλης της φυλακής είς Λαμίαν, παραγγείλας πρός τούτοις νά εξασφαλίση τήν θέσιν δσον τάχιστα• άπελθών εις Λαμίαν, μεθ΄ ημέρας πέντε άπέθανεν έκ του τραύματος, τό δέ πρός τόν άρχηγόν γράμμα του τόσον τρόμον καί άπελπισίαν έπροξένησεν είς τούς έν Άμφίσση και λοιπαίς θέσεσι Τούρκους, ώστε δι' δλης εκείνης της νυκτός δεν έκοιμήθησαν, άλλ' ήτοιμάζοντο ν' άναχωρήσωσι διά τήν Λαμίαν άμα ίδωσι τό φώς της ημέρας, άνευ τινός βίας καί ανάγκης• περίεργος τω δντι περίπτωσις έφάνη δτι, καθ' ήν ήμέραν οί ΄Ελληνες έμελλαν νά μετακομισθή, ώς είρηται, τη αυτή, καί οί Τούρκοι διευθύνονται διά τήν Λαμίαν• έσκόπευον μάλιστα οί ΄Ελληνες ν' άφήσωσι τό στρατόπεδον πρό μιάς ημέρας, άν ό Κώστας Μπότζαρης δεν έπρότεινε λέγων δτι, κάλλιον νά διαλυθή τό στρατόπεδον τήν Δευτέραν, παρά τήν Κυριακήν, ήτις είναι εορτή δεσποτική• μόλις έξηγέρθησαν του ύπνου καί ένατενίσαντες εις τήν Άμφισσαν θεωρούσι τούς Τούρκους συσσωματωμένους εκτός της πόλεως καί παρατεταγμένους εις όδοιπορίαν, τήν οποίαν μετά ήμισυ ώραν έβαλαν είς πράξιν, διορίσαντες εκατόν ιππείς έμπροσθοφυλακήν, κατόπιν αυτών μέρος του πεζού, επομένως ζώα φορτηγά, μετά τών ασθενών και πληγωμένων, μετ' αυτούς, μεμιγμένον τό έπίλοιπον ίππικόν μέ τό πεζόν έσυμποσούντο υπέρ τάς πέντε χιλιάδας άπαντες• νομίζοντες οί Έλληνες ως δνειρον τό φαινόμενον, καί άλλοι στρατήγημα, δράξαντες τά δπλα ίσταντο παρατηορούντες τά κινήματά των. Ιδόντες τήν έμπροσθοφυλακήν καταλαβούσαν τήν όδόν της Τοπόλιας και διευθυνομένην μέ βήμα ταχύ εις ΄Αμπλιανην, ώρμησαν μέρος κατόπιν αυτών, δσοι δηλαδή ήσαν νέοι, και ταχύποδες• οί μείναντες έπεμψαν τριάκοντα στρατιώτας εις τήν πόλιν νά παρατηρήσωσιν άπό τά πλάγια τών ορέων, αν όπάρχωσι κεκρυμμένοι Τούρκοι εις τάς οικίας• πληροφορηθέντες τήν άλήθειαν παρά τών άποσταλέντων διά βολής τριών πυροβόλων όπλων, κατά τό σύνθημα, εισήλθον ακολούθως άπαντες εις τήν πόλιν, μετά πέντε μηνών πολύμοχθον, καί πολύπαθη πολιορκίαν. Ήλευθερώθη τέλος πάντων ή Ανατολική Έλλάς μέχρι τών Θερμοπυλών, άρχισαν οί καταφγόντες εις τά σπήλαια, δάση, καί ήλιοβάτους κρημνούς ν΄άσπάζωνται έκ νέου μέ δάκρυα το Φίλον έδαφος της πατρίδος των. Νά κτίζωσι καλύβας διά νά σκεπάσωσι τά πολυπαθή σώματά των άλλοι νά ζητώσι γυναίκας, τέκνα, συγγενείς, καί φίλους, τούς οποίους οί Άγαρηνοί έθυσίασσν καί ήχμαλώτευσαν άλλοι νά καταφιλώνται μέ δάκρυα χαράς, εύχαριστούντες τόν θεόν διά τήν αποφυγήν του κινδύνου, δυσφημούντες δέ καί καταρώμενοι αναφανδόν τούς πρωταιτίους της τόσης συμφοράς των. Μόλις έλαβαν δύο μηνών άνάπαυσιν τα στρατεύματα εις Άμφισσαν, καί εν τω μεταξύ διετάχθησαν παρά της Διοικήσεως νά συνδράμωσιν είς έπικουρίαν τών στενώς πολιορκημένων Μεσολογγίτων παρά του αρχιστρατήγου Κιουταχή• έκτος τούτου είχε πέμψη άπό τήν Πελοπόννησον καί ό Ιμπραήμ Πασάς άλλας πέντε, χιλιάδας στράτευμα τακτκόν, καί ίκανόν πυροβολικόν, δι' ού επέφερε σημαντικήν φθοράν είς τούς πολιορκημένους• μετ' ολίγον διέβη καί ό ίδιος προσωπι κώς, έπιθυμών νά κατακτήση τό Μεσολόγγιον προς καταισχύνην του Κιουταχή• έστράτευσαν οί ΄Ελληνες κατά τήν διαταγήν της Διοικήσεως, έκτός τών δύο στρατηγών Γ. Δράκου,καί Χρ. Περραιβού, οίτινες διετάχθησαν να φυλάξωσι τήν Άνατολικήν Έλλάδα. Ολίγον ωφέλησε τούς πολιορκημένους ή εξωτερική επικουρία. Διότι ή δύναμις τών πολιορκητών υπερέβαινε σχεδόν τόν αριθμόν τών είκοσι χιλιάδων πολεμιστών. Τά όχυρώματά των ού μόνον ήσαν δυνατά, άλλά καί κατασκευασμένα είς επίπεδον τόπον, καί μακράν τών υπωρειών οί Έλληνες, καίτοι ούκ οντες πλείονες τών τριών χιλιάδων, πλησιάζοντες πολλά κις τήν νύκτα είς τά οχυρώματα, τούς έβαναν είς σύγχυσιν, έφόνευαν πολλούς έξ αυτών, ούς έπροσκαλούσαν τήν ήμέραν είς μάχην, τοποθετημένοι είς ύψηλάς καί όχυράς θέσεις• αλλ΄έπειδή πολλάκις υπέφεραν Φθοράν, σπανίως έδέχοντο τήν πρόσκλησιν τούτου ένεκα με βαθείαν λύπην ήκουον παρά τών Ελλήνων (άποφεύγοντες τήν μάχην) διαφό ρους ύβριτας• έμεταχειρίζοντο ενίοτε ενέδρας φονεύοντες Τούρκους διαβάτας, αρπάζοντες τρο φάς, καί διάφορα λάφυρα. Δέν ήθελε μολαταύτα στήσωσι τό τρόπαιον οί πολιορκηταί διά τε ξηράς και θαλάσσης, αν ή άκαταδάμαστος πείνα δέν παρέλυε τάς σωματικός δυνάμεις τών πολιορκημένων, καί ούτω νά τούς βιάση ν' άφήσωσι τον πολυθρύλητον εκείνον τόπον μέ τήν χύσιν τόσων αίμάτων, αιχμαλωσίαν παίδων, γυναικών, καί παρθένων, τών οποίων τά τραγι κά συμβάντα άς τά διηγηθώσιν όσ' ήσαν συναγωνισταί, ή τουλάχιστον αύτόπται. Οποιοσδήπο τε ήθελε τά εξιστόρηση μετά τήν άλωση πληροφορούμενος τά πλείστα έξ ακοής, δέν θέλει τά γράψει μ' άκρίβειαν, ως ό Ελβετός Μάγερ, όστις έφύλαττεν ήμερολόγιον τών συμβαινόντων άλλά, κατά κακήν τύχην, έπί της εξόδου τών Μεσολογγιτών φθάσας μετ' άλλων πολλών εις τούς πρόποδας του βουνού, άπήντησεν (ως ρηθήσεται) εν σώμα Αλβανών, το οποίον καί αυτόν μετά του αξιόλογου συγγράμματος, καί άλλους πολλούς Έλληνας απώλεσε.
Πηγές:
ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ-ΠΟΛΕΜΙΚΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου